Şanlıurfa ile ilgili yazı yazmanın en zor tarafı nasıl ve nereden başlanması gerektiği konusundadır. Çünkü o kadar fazla söylenecek ve anlatılacak bilgi var ki… Tarihi, tek tanrılı dinlerden tutun da Hz. İbrahim’e kadar uzanan geniş bir inanç yelpazesine sahiptir. Anadolu tarihini kökünden, dünya tarihini ise çok önemli bir şekilde etkileyen ve değiştiren Göbekli Tepe’nin bulunduğu bir şehirdir. Fırat ve Dicle nehirlerinin beslediği bu topraklar tarihi olduğu kadar tarımsal olarak ta bereketli topraklara sahip.
Bu kadar dinlere ve medeniyetlere ev sahipliği yapmış bu topraklarda her türlü zenginliği bulmanız doğal olarak kaçınılmaz. Tarihi eserleri, mimari tarzları, giyim kuşamları, yemek kültürleri ve daha birçok özelliği ile çok zengin, mistik bir yer Şanlıurfa. Gezilip görülecek yer açısından başlıca sayabileceğim; Balıklı Göl, Urfa Kalesi, Harran Evleri, sular altındaki şehir Halfeti, Göbekli Tepe, camileri, tarihi hanları, otantik otelleri, renkli çarşıları ve tabi ki mükemmel damak lezzetleri. Buraya gideceklere verebilecek olduğum en büyük tavsiye günübirlik veya iki günlük gezi planlamamaları olacaktır. Çünkü büyük bir yüzölçümüne sahip bir coğrafya ve mutlaka görülmesi gereken yer sayısı da çok fazla olduğundan dolayı daha uzun bir süreyi hak ediyor. Sonra pişman olmamak için bunu dikkate alın bence. Şimdi gezmeye başlayım.
Balıklı Göl
Gezimize Balıklı Göl ile başlamadan bir noktaya değinmek isterim. Şanlıurfa’da gezerken dikkatimi çeken ve çok doğru bir şekilde planlanmış tabelalar turistleri yönlendirme anlamında gayet başarılı. Birçok ilde bunu bulamıyoruz maalesef. Balıklı Göl tarihi bir yapı olmasına rağmen dini açıdan da özel bir konuma sahiptir. Balıklı Göl, şehrin en önemli simgesidir diyebiliriz. Kral Nemrut, Hz. İbrahim’i yok etmek için büyük bir ateş yakar. Bu ateş o kadar büyüktür ki yakınına yaklaşılamayacak bir şekildedir. Ateşin yakıldığı yer şu andaki gölün olduğu yerdir. Ateşi yukarıdan gören bir yere devasa bir mancınık kurduran Nemrut, Hz. İbrahim’i buradan ateşe fırlatır. Ama devasa ateşe Hz. İbrahim fırlatılınca, ateş suya, odunlar ise balığa dönüşür. Böylece balıklı göl oluşmuş olur. Gölün etrafında tarihi yapı ve cami mevcuttur. Ayrıca buradaki balıkları avlamak yasaktır. Ziyarete gittiğinizde seyyar satıcılardan yem satın alıp balıkları besleyebilirsiniz. Burayı gecede gezebilirsiniz. Hem daha serin bir hava oluşuyor, hem de tarihi yapılar güzel ışıklandırılmış.
Aynzeliha Gölü
Rivayete göre; Nemrut, Hz. İbrahim’e inandığı için peşinden kızını da ateşe mancınıkla fırlatır ve onun düştüğü yerde de bu göl oluşur. Balıklı Göl’ün hemen bitişiğinde bulunan bu gölün ortasında çok güzel bir fıskiyesi de bulunmaktadır. Göl, ebat olarak oldukça kücüktür ama kısa bir mola verip bir şeyler içmek isteyenler için tavsiye edebileceğim bir mekandır.
Urfa Kalesi
Dambak tepesinde bulunan Urfa Kalesi, zengin tarihi geçmişe sahip olup Hz. İbrahim’in ateşe atılmak için kurulan mancınık sütunları da buradadır. Kale, Romalılar tarafından inşa edilmiştir. Biraz yorucu bir yolculuğun peşinden ulaşılan kaleye çıktıktan sonra karşılaşacak olduğunuz manzara gerçekten görülmeye değer. Bütün Urfa kanatlarınız altında kalıyor.
Hz.Eyyüp Camii
Eyyüp peygamberin türbesinin burada olduğuna inanılır. Hz. Eyyub’un hastalığı sürecinde yaşadığı mağara, çilehanesi ve sabır taşı buradadır. Ee boşuna buraya peygamberler şehri denmiyor.
Rizvaniye Camii
Aslı Bizans döneminde kilise olan bu yapı Osmanlı döneminde (1716) camiye dönüştürülmüştür. Balıklı Gölün hemen kenarında bulunan bu cami görsel açıdan da çok zarif bir yapıya sahip olup tek minarelidir. Buraya çok yakın bir yerde de Halil-ür Rahman Camii ve külliyesi de bulunmaktadır. Buranın da aslı kilise olup Eyyübiler tarafından camiye dönüştürülmüştür.
Otantik Çarşılar
Şanlıurfa’da sadece tarihi mekanlar göze hitap etmiyor. Tarihi han ve çarşılarındaki müthiş yapılar ve satılan rengaren ürünler muhteşem görsel görüntüler sunuyor. Sadece bir gününüzü bu tarz yerlere ayırabilirsiniz. Yörede erkekler genellikle şalvar ve poşu kullanıyor. Erkeklerde bu poşular gerçekten çok canlı renklerden oluşuyor. Kadınlar ise çoğunlukla yöresel kıyafetlerle geziyor. Ama seçilen renkler tek kelime ile otantik ve harikulade. Başka bir görsel ziyafet ise biberin binbir şekli ve rengi. Bu arada gezmekten yorulduysanız bu hanlar ve çarşıların bazılarında oturup menengiç kahvesi veya mırra içebilirsiniz. Halıcıların ve bakırcıların toplandığı Bakırcılar Çarşısı’na uğramanızı tavsiye ederim.
Arkeoloji ve Mozaik Müzesi
Müze, en az yukarıda saydığım yerler kadar öneme sahip olup başka yerlerde göremeyeceğiniz eserleri burada bulabilirsiniz. Özellikle Asurlular, Babiller ve Hititlere ait birçok eseri de burada görebilirsiniz. Müze hafta sonları da açık olup sadece pazartesi günleri kapalıdır. Buraya çok yakın bir yerde de Haleplibahçe Mozaik Müzesi bulunmaktadır. Burayı da ziyaret etmenizi tavsiye ederim. Çünkü dünyada çok az görebileceğiniz mozaiklere ev sahipliği yapmaktadır. En değerli mozaiği ise Savaşçı Amazon Kraliçeleri’dir.
Göbeklitepe
Tarihi yeniden yazdıran yer diyebiliriz buraya ve mutlaka ziyaret etmenizi isterim. Merkeze 20 km mesafede olduğu için çok ta uzak sayılmaz. 20 km için yaklaşık 12 bin yıllık bir keşfi görmezden gelmemek gerekir diye düşünüyorum. Bazı tarihçilere göre ‘tarihin sıfır noktası’ olarak tanımlanmaktadır. En önemli özelliği ise, inanç açısından. İnsanların yerleşik hayata geçmeden de önce bir şeylere inandığının kanıtı olması. Burası UNESCO dünya mirası listesinde yer alan en değerli yerlerden biridir. Her gün ziyarete açık olması da bir başka güzel tarafı.
Halfeti
Şanlıurfa merkeze yaklaşık 100 km mesafede olan Halfeti için bir gününüzü ayırmanız gerekir. Birkaç saat ile geçiştirilebilecek bir yer değil. Halfeti, tarihi açıdan birçok esere sahip olmasının yanında en çok ilgi çeken kısmı sular altındaki şehri görmek ve tekne turu yapmak. Halfeti, Birecik Barajı suları altında kalan bir yerleşim yeri ama sulardan dolayı çok fazla bir yapı gözükmüyor. Buraları görmek için tekne turu en idealidir. Yaklaşık 2 saat civarı süren bu tur gerçekten çok güzel ve keyif verici. Tekne turundaki en meşhur yer, minarenin bir kısmının suyun üzerinde kalan kısmı ve göle yakın bir konumda bulunan Rumkale’yi görebilirsiniz. Aynı zamanda teknelerin kalktığı yer, restoranların da olduğu yerdir. Burada balık yemenizi tavsiye ederim. Buranın bir özelliği de ‘kara gül’ diye adlandırılan siyah renkli gülleriyle meşhur olması.
Harran Evleri
Hep fotoğraflarda görüp bakanlar için söyleyeyim, Harran’ın her tarafı böyle evlerden oluşmuyor. Maalesef tamamı korunamamıştır. Gidince hayal kırıklığına uğramayın ama mutlaka da gitmenizi tavsiye ederim. Bu mimari tarz milattan öncesine kadar dayanmakta olup, üst üste bindirme yöntemiyle yan yana dizilmiş kümbet şekilli evlerden oluşmaktadır. Bu bölgedeki en meşhur olanının bahçesinde oturup soğuk bir şeyler içebilirsiniz.
Sıra Gecesi ve Çiğ Köfte
Urfa’yı gezerken bir gecenizi de sıra gecesine ayırmanızı tavsiye ederim. Normal şartlarda sıra gecesi geleneği turistik bir faaliyet olmamasına rağmen çok ilgi görünce Şanlıurfa’ya gelenlerin çoğunun tercihi haline geldi. Sıra gecelerine, bazı oteller, hanlar veya konuk evlerinde katılabilirler, bu gecelerin vazgeçilmesi olan Çiğ Köfte ve Şıllık Tatlısı’nın tadına bakabilirsiniz.
Tabi yeme içme kültürü çok geniş olan Şanlıurfa’da tadabilecek olduğunuz başlıca patlıcan kebabı, haşhaş kebabı, şabut balığı, terbiyesiz tavuk ve kahvaltıdan akşam yemeğine kadar yenen ciğeri mutlaka tadılmadan gelinmemesi gereken lezzetler.
Şanlıurfa’da bu saydıklarımın dışında; Soğmatar Antik Kenti, Bazda Mağaraları, Han El Barur Kervansarayı, Sipahi Pazarı, Ulucami, Müslüm Gürses Müzesi ve Şuayb Antik Kenti’ni de sayabiliriz.
Konum
